چیستی و چرایی اخلاق مدیریت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مدیر گروه اخلاق پژوهشکده اخلاق و معنویت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

امروزه الزامات سازمانی تأثیری گریزناپذیر بر حیات و رفتار فردی و اجتماعی ما دارند و از این رهگذر، منشأ بسیاری از کنش‌های اختیاری و صفات اکتسابی ما آدمیان خواهند بود. در چنین وضعیتی بسیار محتمل است که مسئولیت اخلاقی این کنش‌ها و صفات، نه بر عهدۀ افراد و گروه‌ها، بلکه تا حدود زیادی بر عهدۀ سازمان‌ها و نهادهای اجتماعی باشد. سازمان‌ها و نهاد‌های اجتماعی با شخصیت حقوقی‌شان متعلق مسئولیت اخلاقی می‌شوند که وظیفۀ پی‌گیری و تأمین الزامات این مسئولیت بر عهدۀ مدیران آن سازمان‌ها و نهادهاست. به این ترتیب، مفهوم «اخلاق مدیریت» شکل می‌گیرد که در این مقاله نخست به روشی توصیفی ۔ تحلیلی و با نگاهی تازه این مفهوم را بازخوانی کرده‌ایم و با عنایت به ویژگی‌های کاربردی مسائل اخلاقی در مدیریت به اشکالاتی که ممکن است بر ضرورت اخلاق در عرصه مدیریت وارد شود، پاسخ گفته‌ایم و در ادامه، تقریرهای گوناگونی که از ضرورت اخلاقی بودن مدیران در متون اخلاق کاربردی این حوزه آمده‌ است را با اتخاذ رویکردی اسلامی، تحلیل و بررسی کرده‌ایم. در نتیجۀ این تحلیل، کوشیده‌ایم تا با اصلاح انگاره‌های کارکرد‌گرایانه و سود‌انگارانۀ محض، به نگاهی اصیل و نامشروط به ضرورت اخلاق برای مدیریت دست یابیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Nature and Ground of Management Ethics

نویسنده [English]

  • Mohammad Taqi Eslami Eslami
چکیده [English]

Today, organizational requirements have inevitable effects on our individual and social life and behavior, and thereby, they will serve as grounds for many of our free actions and acquired characteristics. In such a situation, it is very likely that moral responsibility for such actions and characteristics is to a large extent on the shoulders of organizations and social institutes, rather than individuals and groups. Organizations and social institutes are morally responsible in virtue of their legal personality, and the obligation of pursuing and ensuring the fulfilment of the requirements of such responsibility is on these organizations and institutes. Thus, the notion of “management ethics” comes to be formed—a notion I revisit in this paper first with a descriptive-analytic method and a new viewpoint, and I will then reply to objections that might be levelled at the necessity of an ethics for management given practical features of moral problems of management, and then I consider and analyze various versions of the necessity of morality for managers in the literature of applied ethics in this area by adopting an Islamic approach. As a result of this analysis, I have sought to modify functionalist and purely utilitarian ideas to arrive at an authentic unqualified view of the necessity of an ethics for management.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ethics
  • Applied ethics
  • management ethics
  • normal ethics for managers
  • organizational ethics
  • business ethics.