اخلاق فضیلت؛ منظری قرآنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر

2 مدیرگروه اخلاق پژوهشکده اخلاق و روانشناسی

چکیده

اخلاق فضیلت یکی از نظریه‌های اخلاقی است که اهتمام ویژه‌ای بر شخصیت فاعل و ویژگی‌ها آن دارد‌‌. در مقابل اخلاق فضیلت‌‌، نظریه‌های عمل‌محور (وظیفه‌نگر و غایت‌نگر) قرار دارند‌‌. شناخت دیدگاه قرآن‌‌، به عنوان مهم‌ترین منبع اعتقادی و عملی دین اسلام‌‌، در میان نظریه‌های اخلاق هنجاری ضروری به نظر می‌رسد‌‌. از همین‌رو، در این پژوهش می‌کوشیم ضمن تبیین دقیقِ اخلاق فضیلت و ویژگی‌های آن‌‌، به سراغ آیات قرآنی رفته‌‌، دیدگاه قرآن در قبال این نظریه را تبیین کنیم‌‌. دیدگاهی که از مجموع شواهد قرآنی برداشت می‌شود، تأیید اخلاق فضیلت با رویکرد فضیلت‌موضوع )فاعل‌محور و فاعل‌مقدّم( است‌، اما برای رویکردهای فضیلت‌معیار و فاعل‌مبنا شاهد قوی‌ای یافت نشد‌‌. اخلاق قرآنی با محور قرار دادنِ قلب و روح در مقابل افعال ظاهری انسان و ایمان در مقابل عمل صالح و همچنین با طرح «اسوه» به عنوان معیار شناخت اخلاق، رویکردی بسیار نزدیک به اخلاق فضیلت، اتخاذ کرده است‌.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Virtue Ethics: A Quranic Perspective

نویسندگان [English]

  • seyyed mohammad baqer mirsane 1
  • hadi sadeqi 2
چکیده [English]

Virtue ethics is a moral theory that is particularly focused on the agent’s character and characteristics‌‌. Virtue ethics is contrasted with act-based theories (deontological and teleological theories)‌‌. It seems necessary to identify the Quranic perspective on normative moral theories, since the Quran is the most important source of Islamic beliefs and acts‌‌. Thus, in this paper, we seek to precisely formulate virtue ethics and its properties, and then look for the Quranic view of such ethics‌‌. The view gleaned from the bulk of Quranic evidence is an endorsement of virtue ethics with an orientation to the subject’s virtue (agent-based), but no evidence can be found for virtue-based, subject-based approaches‌‌. Quranic ethics is very close to virtue ethics because it assigns a central place to one’s heart and soul as opposed to external acts, and faith as opposed to righteous actions‌‌. Moreover, it offers a “role-model” (uswa) as the criterion for morality‌.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Normative ethics
  • Quranic ethics
  • Virtue ethics
  • virtues