مبانی معرفت‌شناختی اخلاق در اندیشهٔ فیض کاشانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه قرآن و حدیث قم

2 مدیر گروه اخلاق دانشگاه قرآن و حدیث

چکیده

توجه به مبانی نظری اخلاق و نقش آنها ‌‌در تدوین دستورالعمل‌‌های اخلاقی ضروری است. معرفت‌‌‌شناسی اخلاق، ناظر به مبانی معرفت‌شناسانه اخلاق و توجیه احکام و گزاره‌‌های اخلاقی و واکاوی و ارزش‌گذاری منابع و بررسی راه‌‌های نیل به معرفت اخلاقی است. در این مقاله و با تکیه بر آثار و اندیشه‌های فیض کاشانی، در صدد تبیین مبانی معرفت‌شناختی اخلاق بوده‌ایم. عقل، وحی، حس و شهود از منابع مهم معرفت اخلاقی در نگاه کاشانی‌اند و البته، او عقل را بر دیگر منابع معرفت مقدم می‌داند؛ زیرا دیگر منابع معرفتی اعتبار خود را از عقل می‌گیرند. به اعتقاد او، عقلِ کامل، مختص انبیاء و اولیاء است و دیگران باید وحی را بر عقل ترجیح دهند؛ زیرا وحی افزون بر کلیات، جزئیات امور را نیز تبیین می‌‌کند و از همین‌رو، می‌‌توان به نقش بی بدیل وحی در شناخت تکالیف اخلاقی و توانایی بر انجام آنها پی برد. دیدگاه فیض کاشانی در تبیین و تحلیل مبانی معرفت‌شناختی اخلاق بر این فرض مبتنی است که حس و عقل در کنار وحی قرار گرفته‌‌‌‌اند و پیوندی تنگاتنگ میان آنها برقرار است. این نگاه و رویکرد، این قابلیت را دارد که در ساحت‌‌های گوناگون از جمله اخلاق تأثیر‌گذار باشد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Epistemological Foundations of Ethics as Viwed by Feyḍ Kashani

نویسندگان [English]

  • samad rajabi 1
  • hadi sadeqi 2
1 the university of Quran and Hadith
2 Head of department Ethics
چکیده [English]

It is necessary to take account of the theoretical foundations of ethics and their role in moral instructions. Moral epistemology deals with the epistemological foundations of ethics. To be more precise, in moral epistemology, moral judgments and propositions are explained and justified while the sources and processes of acquiring moral knowledge are analyzed and evaluated. In this article, relying on Feyḍ Kashani’s works and ideas, we seek to explain the epistemological foundations of ethics and the extent to which moral knowledge is influenced by them. Reason, revelation, senses, and intuition are considered to be the important sources of moral knowledge by Feyḍ Kashani. He regards reason as superior to the other sources of knowledge because they take their validity from it. Feyḍ Kashani believes that the perfect rationality is peculiar to the prophets and saints, and others have to prefer revelation to reason because revelation explains not only general matters but also the issues in detail, and therefore, one can realize the unique role of revelation in recognizing moral obligations and in the ability to fulfill them. Feyḍ Kashani explains and analyzes the epistemological foundations of ethics, on the assumption that senses and reason are next to revelation and there is a close connection between them. This outlook can have an impact on various areas including ethics.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Meta-ethics
  • epistemological foundations
  • Feyḍ Kashani
  • moral knowledge
  • rational goodness and badness
  • revelation