مبانی انسان‌شناختی اخلاق در اندیشۀ کلامی شیخ طوسی (ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معارف اسلامی/دانشکده پزشکی/دانشگاه علوم پزشکی همدان/ ایران

2 گروه معارف اسلامی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی همدان، همدان، ایران

چکیده

آثار و اندیشه‌های شیخ طوسی  -  عالم بلندآوازه و بنام امامیه و رئیس حوزه کلامی بغداد  - همواره اثرگذار و الهام‌بخش بوده و بویژه نوع نگاه او به انسان، تأثیر بسزایی در نظریه اخلاقی‌اش داشته است. در این مقاله، با روش توصیفی ۔ تحلیلی، به بیان مبانی و دیدگاه‌های کلامی شیخ طوسی ناظر به ابعاد وجودی انسان پرداخته شده و میزان تأثیرگزاری این مبانی در نظریه اخلاقی او تبیین شده است. شیخ طوسی در حوزه الزام اخلاقی یک ‌‌فضیلت‌گرای وظیفه‌محور است و در بحث از فطرت و نقش آن در اخلاق، بر بدیهی بودن فطریات در کشف احکام و گزاره‌های اخلاقی تأکید دارد و به لحاظ معرفت‌شناختی آن را بر شناخت عقلی مقدم می‌دارد. این رویکرد، مبین مبنا‌گرایی در حوزه توجیه است و به قبول قضایای بدیهی در ساحت حکمت نظری و عملی می‌انجامد. شیخ طوسی، همچنین التزام به گزاره‌های فطری را مایهٔ شکوفایی و توسعه اخلاق می‌داند که سبب می‌شود سر از شناخت‌گرایی اخلاقی (واقع‌گرایی) درآورد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Anthropological Foundations of Ethics in the Theological Perspective of Shaykh al-Tusi

نویسندگان [English]

  • saeid kazemi 1
  • Mitra Bahrami 2
1 Department of Islamic Education/Faculty of Medicine/Hamadan University of Medical Sciences/Iran
2 Department of Islamic Studies, Faculty of Medicine, Hamedan University of Medical Sciences, Hamedan, Iran
چکیده [English]

The works and ideas of Shaykh al-Tusi, a renowned scholar in the Imami theological school and the head of the theological seminary in Baghdad, have always been influential and inspiring. His distinct viewpoint on human beings has profoundly shaped his ethical theory. This article employs a descriptive-analytical approach to explore the theological foundations and perspectives of Shaykh al-Tusi concerning the existential aspects of human beings and to clarify their impact on his ethical theory. Shaykh al-Tusi adopts a virtue based and deontological approach to ethical obligations, emphasizing the inherent nature (fitrah( and its role in ethics. He highlights the self-evident nature of innate moral judgments and propositions, giving priority to rational knowledge in this regard. This approach reflects a foundationalist framework in justification, acknowledging self-evident truths in theoretical and practical wisdom. Furthermore, Shaykh al-Tusi views adherence to innate propositions as the catalyst for moral flourishing and ethical development, indicating his inclination towards ethical realism and cognitivism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ethics
  • Shaykh al-Ta'ifah / Shaykh al-Tusi
  • fitrah
  • Anthropology
  • Anthropological Foundations of Ethics