تأثیر اخلاق بر شناخت‌‌‌‌، از منظر علامه طباطبایی و ویلیام جیمز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی،دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی همدان، همدان، ایران.

2 استاد همکار دانشگاه مجازی المصطفی‏، قم، ایران. (نویسنده مسئول).

3 دانش‌آموخته سطح چهار حوزه علمیه قم‌‌‌‌، قم، ایران.

چکیده

بررسی تأثیر عوامل غیر معرفتی بر معرفت انسان‌‌‌‌، همواره از مسائل مهم در حوزهٔ معرفت‌شناسی بوده است. ‏در نگاه برخی (کلیفورد) این اثرپذیری در تقابل با اخلاقِ باور به حساب آمده ‏و در نگاه برخی دیگر‌‌‌‌، اثرگذاری عوامل غیر شناختی و از جمله احساسات بر معرفت‌‌‌‌‌‌، موافق منطق و تجربهٔ انسانی انگاشته شده است. ویلیام جیمز با تکیه بر انگارهٔ پراگماتیسم و علامه طباطبایی از منظری واقع‌گرایانه به این مسئله و موضوع مهم نگریسته‌اند. در این پژوهش‌‌‌‌، دیدگاه‌های این دو متفکر ‏بررسی و با هم مقایسه شده است. علامه طباطبایی - بر خلاف جیمز که تجربهٔ زیسته و کارکرد مفید را معتبر دانسته و خواست‌ها را منشأ و موجِد باورها می‌داند - تطابق با واقع را شرط معرفت دانسته و بر اثرگذاری اخلاق و امور باطنی ‏بر معرفت‌ تأکید دارد. ‏علامه همچنین شرور اخلاقی را حاصل افراط و تفریط در قوای شهویه یا غضبیه می‌داند‌‌‌‌، اما جیمز آنها را برآمده از احساس گناهکاری در «خودهای بیمار» به شمار آورده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The effect of ethics on cognition, from the perspective of Allameh Tabatabai and William James

نویسندگان [English]

  • hossein zare 1
  • amirhosein pashaei 2
  • mojtaba azimivand 3
1 https://www.umsha.ac.ir/
2 Associate Professor of Al-Mustafa Virtual University
3 دانش آموخته سطح 4 حوزه علمیه قم، ایران .
چکیده [English]

One of the important issues in the field of human knowledge is the effect of non-cognitive factors on human knowledge. Some thinkers like Clifford, relying on relativism, believed this influence to be against ethics, but people like William James believe that feelings, ethics, and generally non-cognitive factors affect cognition, and not only is this not against the ethics of knowledge, but On the contrary, it agrees with logic and human experience. In the Islamic tradition, great thinkers such as Allameh Tabatabaei are of the opinion that inner matters such as virtues and vices have an effect on knowledge, both present and acquired. William James is an American psychologist and philosopher who looks at this issue based on pragmatism and the originality of profit, and Allameh Tabatabai has addressed this issue with the glasses of realism and realism. Therefore, in this research, we decided to weigh the points of view of these two thinkers together. From the obtained results, it can be pointed out that the turning point of William James is the lived experience and benefit that is behind such influence and influences, unlike Allameh who has an objective view of ethics and knowledge in the Islamic system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ethics
  • Cognition
  • Allameh Tabatabai
  • William James
  • Epistemology