بررسی انتقادی ملاک‌های «شخص بودن» کارکردی در اخلاق زیستی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام (گرایش کلام امامیه) دانشگاه قرآن و حدیث قم

2 دانشیار دانشگاه قرآن و حدیث‌‌‌‌، قم، ایران. ‏

3 استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم. ایران.

چکیده

مفهوم «شخص» به ‌عنوان یک مفهوم کلیدی در فلسفه اخلاق، به موجوداتی اطلاق می‌شود که از شأن و منزلت اخلاقی اساسی برخوردارند. ویژگی‌هایی مانند آگاهی، هوش، خودآگاهی و توانایی ارتباط، ملاک‌های شناسایی یک موجود به ‌عنوان «شخص» هستند. این مفهوم در مباحث حقوق بشر و اخلاق زیستی، به‌ویژه در مسائل حیات و مرگ مانند سقط جنین و نوزادکشی، اهمیت دارد. تبیین رویکردهای مختلف دربارۀ مفهوم «شخص» می‌تواند تأثیرات عمیقی بر تصمیم‌گیری‌های اخلاقی و حقوقی داشته باشد. با اینکه در غرب استفاده از این اصطلاح رایج است و مبنا و ملاک بسیاری از داوری‌های اخلاقی و حقوقی است، در ایران هنوز به ابعاد اخلاقی آن پرداخته نشده و این خلأ، بررسی دقیق را ضروری می‌سازد. این مقاله به بررسی دو رویکرد اصلی به مفهوم «شخص» در اخلاق زیستی می‌پردازد: رویکرد موهبتی که بر ارزش ذاتی همۀ انسان‌ها تأکید دارد و رویکرد کارکردی که تنها انسان‌هایی با ویژگی‌های خاص را واجد منزلت اخلاقی می‌داند. لازمهٔ رویکرد کارکردی این است که همۀ انسان‌ها واجد شأن و منزلت اخلاقی نیستند و حقوق برابر ندارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A critical examination of the criteria of functional “personhood” in Bioethics

نویسندگان [English]

  • fatemeh jamshidi 1
  • ahmad karimi 2
  • alireza alebouyeh 3
1 PHD student of Philosophy and Theology (Imamiyah Theology major) of Qom University of Quran and Hadith
2 Associate Professor at the University of Quran and Hadith, Qom, Iran
3 Assistant Professor at the Research Institute of Islamic Sciences and Culture, Qom, Iran
چکیده [English]

The concept of "person" as a key concept in philosophy, law and ethics refers to beings who have moral dignity and fundamental rights. Characteristics such as consciousness, intelligence, self-awareness and the ability to communicate are the criteria for identifying a being as a "person". This concept is important in human rights and bioethics, especially in life and death issues such as abortion and infanticide. Clarifying different approaches about the concept of "person" can have profound effects on moral and legal decisions. While the use of this term is common in the West and it is the criterion of many moral and legal judgments, in Iran its moral dimensions have not yet been addressed and this gap necessitates a detailed investigation. This article examines two main approaches to the concept of "person" in bioethics: the gifted approach that emphasizes the inherent value of all human beings and the functional approach that considers only humans with certain characteristics to have moral dignity. The requirement of the functional approach is that all human beings do not have moral dignity and do not have equal rights.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Human
  • person
  • functional personhood
  • consciousness
  • self-consciousness/self-awareness

مراجع

فهرست منابع
جمشیدی، فاطمه؛ آل بویه، علیرضا. (1395). بررسی و نقد دیدگاه وارن درباره تولد به مثابه ملاک و معیار منزلت اخلاقی جنین. اخلاق زیستی. 20(6).7۔31.
 
 Beckwith, F. J. (2007). Defending Life: A Moral and Legal Case against Abortion Choice (1st ed.). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511804885
Boonin, D. (2002). A Defense of Abortion (Cambridge Studies in Philosophy and Public Policy) (9780521520355): David Boonin: Books. Cambridge University Press. http://www.amazon.com/Defense-Abortion-Cambridge-Studies-Philosophy/dp/0521520355
Bracken, W. J (2001). Is the early embryo a person? The Linacre Quarterly, 68(1). https://doi.org/10.1080/20508549.2001.11877599
English, J. (1975a). Abortion and The Concept of A Person. Canadian Journal of Philosophy, 5(2), 233–243. https://doi.org/10.1080/00455091.1975.10716109
Fletcher, J. F (1974). Four Indicators of Humanhood: The Enquiry Matures. The Hastings Center Report, 4(6). https://doi.org/10.2307/3560587
Giubilini, A., & Minerva, F (2013). After-birth abortion: Why should the baby live? Journal of Medical Ethics, 39(5). https://doi.org/10.1136/medethics-2011-100411
Kaczor, C. (2022). The Ethics of Abortion: Women’s Rights, Human Life, and the Question of Justice (3rd ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781003305217
Laing, J. A (2013). Infanticide: A reply to Giubilini and Minerva. In Journal of Medical Ethics (Vol. 39, Issue 5). https://doi.org/10.1136/medethics-2012-100664
Manninen, B. A. (2013). Yes, the baby should live: A pro-choice response to Giubilini and Minerva. Journal of Medical Ethics, 39(5), 330–335. https://doi.org/10.1136/medethics-2012-100656
Noller, J. (2019). Person. In Online Encyclopedia Philosophy of Nature. https://journals.ub.uni-heidelberg.de/index.php/oepn/article/view/66403
Ohlin, J. D. (2005). Is the concept of the person necessary for human rights? In Columbia Law Review (Vol. 105, Issue 1, pp. 209–249). https://doi.org/10.4324/9781315092485-19
Penner, P. S., & Hull, R. T. (2008). The Beginning of Individual Human Personhood. Journal of Medicine and Philosophy, 33(2), 174–182. https://doi.org/10.1093/jmp/jhn003
Sapontzis, S. F. (1981). A Critique of Personhood. Ethics, 91(4), 607–618. https://doi.org/10.1086/292273
Schwarz, S. D. (1990). The moral question of abortion. loyola university press.
Singer, P. (1993). Singer - Practical ethics. In Cambridge University press. (Vol. 2, Issues 10–11).
Tauer, C. A (1985). Personhood and human embryos and fetuses. The Journal of Medicine and Philosophy, 10(3). https://doi.org/10.1093/jmp/10.3.253
Teichman, J. (1985). The Definition of Person. Philosophy, 60(232). https://doi.org/10.1017/S003181910005107X
Tooley, M. (1972). Abortion and Infanticide. Philosophy and Public Affairs, 2(1), 37–65.
Warren, M. A. (1973). On the moral and legal status of abortion. The Monist, 57(1). https://doi.org/10.5840/monist197357133
Warren, M. A. (1997). Moral Status: Obligations to Persons and Other Living Things (Issues in Biomedical Ethics). In Australasian Journal of Philosophy. Oxford University Press. https://doi.org/10.1080/00048408812343571
Wertheimer, R. (2021). Understanding the Abortion Argument. In Rights and Wrongs of Abortion. https://doi.org/10.2307/j.ctv1nxcvkr.5

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار