بررسی انتقادی ملاک‌های «شخص بودن» کارکردی در اخلاق زیستی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام (گرایش کلام امامیه) دانشگاه قرآن و حدیث قم

2 عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

3 دانشیار دانشگاه قرآن و حدیث

10.22034/ethics.2024.51300.1662

چکیده

مفهوم «شخص» به‌عنوان یک مفهوم کلیدی در فلسفه، حقوق و اخلاق، به موجوداتی اطلاق می‌شود که از شأن و منزلت اخلاقی و حقوق اساسی برخوردارند. ویژگی‌هایی مانند آگاهی، خودآگاهی و توانایی ارتباط، ملاک‌های شناسایی یک موجود به‌عنوان «شخص» هستند. این مفهوم در مباحث حقوق بشر و اخلاق زیستی، به‌ویژه در مسائل حیات و مرگ مانند سقط جنین و نوزادکشی، اهمیت دارد. تبیین رویکردهای مختلف درباره مفهوم «شخص» می‌تواند تأثیرات عمیقی بر تصمیم‌گیری‌های اخلاقی و حقوقی داشته باشد. در حالی که در غرب استفاده از این اصطلاح رایج است و ملاک داوری‌های اخلاقی و حقوقی به شمار می‌آید، در ایران هنوز به ابعاد اخلاقی آن پرداخته نشده و بررسی دقیق آن ضروری است. این مقاله به بررسی دو رویکرد اصلی به مفهوم «شخص» در اخلاق زیستی می‌پردازد: رویکرد موهبتی که بر ارزش ذاتی همه انسان‌ها تأکید دارد و رویکرد کارکردی که تنها انسان‌هایی با ویژگی‌های خاص را واجد منزلت اخلاقی می‌داند. لازمه رویکرد کارکردی این است که همه انسان‌ها واجد شأن و منزلت اخلاقی نیستند. این مقاله به بررسی و نقد رویکرد کارکردی به مفهوم «شخص» می‌پردازد و اهمیت تبیین مفهوم «شخص» را در مسائل اخلاقی و حقوقی، به‌ویژه در زمینه‌های حساس مانند سقط جنین و نوزادکشی، مورد تأکید قرار می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A critical examination of the criteria of functional "personhood" in bioethics

نویسندگان [English]

  • fatemeh jamshidi 1
  • alireza alebouyeh 2
  • ahmad karimi 3
1 PHD student of Philosophy and Theology (Imamiyah Theology major) of Qom University of Quran and Hadith
2 .Member of the scientific faculty of the Islamic Science and Culture Research Institute
3 دانشیار دانشگاه قرآن و حدیث
چکیده [English]

The concept of "person" as a key concept in philosophy, law and ethics refers to beings who have moral dignity and fundamental rights. Characteristics such as consciousness, intelligence, self-awareness and the ability to communicate are the criteria for identifying a being as a "person". This concept is important in human rights and bioethics, especially in life and death issues such as abortion and infanticide. Clarifying different approaches about the concept of "person" can have profound effects on moral and legal decisions. While the use of this term is common in the West and it is the criterion of many moral and legal judgments, in Iran its moral dimensions have not yet been addressed and this gap necessitates a detailed investigation. This article examines two main approaches to the concept of "person" in bioethics: the gifted approach that emphasizes the inherent value of all human beings and the functional approach that considers only humans with certain characteristics to have moral dignity. The requirement of the functional approach is that all human beings do not have moral dignity and do not have equal rights.

کلیدواژه‌ها [English]

  • human
  • person
  • being a functional person
  • consciousness
  • self-awareness