تأملی در نظریه اخلاق تکاملی داوکینز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فلسفه و عرفان جامعه المصطفی العالمیه ص

10.22034/ethics.2024.51404.1680

چکیده

یکی از اصولی که همیشه به نحوی در زندگی بشر حضور داشته و رفتار او را به گونه‌ای تحت تأثیر قرار داده است اصل اخلاق است. برای توجیه اخلاق نوعا از دین استفاده می‌شود؛ اما خداناباوران جدید از جمله داوکینز تلاش می‌کنند که بین دین و اخلاق شکاف ایجاد کنند و اخلاق را بر پایه علم توجیه کنند. در این مقال که به شیوه توصیفی –تحلیلی نگاشته شده است تلاش کردیم نخست نظریه اخلاق تکاملی داوکینز را با تکیه بر آثار خود او تبیین و توجیهات او را آشکار نماییم و سپس سعی نمودیم نظریه او را با اتکاء به اندیشه فیلسوفان –بویژه فیلسوفان و متألهان مسلمان- مورد نقادی قرار دهیم. این نظریه از آن رهگذر که نوعی واقع‌گرایی اخلاقی است قابل توجه است؛ اما با پالش‌های عدیده‌ای روبرو است. عدم اثبات فرضیه داروین، عدم تضاد بین دین و اخلاق، سقوط در دام نسبیت، سقوط در دام جبرگرایی، ضعف‌های منطفی استدلال، عدم جامعیت و مانند آن برخی از نقدهای مهمی است که براین نظریه وارد است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Reflection over Dawkins' evolutionary moral theory

نویسنده [English]

  • Sayyid Abdurrauf Afzali
Assistant professor of philosophy and mysticism department of al-Mustafa International University
چکیده [English]

یکی از اصولی که همیشه به نحوی در زندگی بشر حضور داشته و رفتار او را به گونه‌ای تحت تأثیر قرار داده است اصل اخلاق است. برای توجیه اخلاق نوعا از دین استفاده می‌شود؛ اما خداناباوران جدید از جمله داوکینز تلاش می‌کنند که بین دین و اخلاق شکاف ایجاد کنند و اخلاق را بر پایه علم توجیه کنند. در این مقال که به شیوه توصیفی –تحلیلی نگاشته شده است تلاش کردیم نخست نظریه اخلاق تکاملی داوکینز را با تکیه بر آثار خود او تبیین و توجیهات او را آشکار نماییم و سپس سعی نمودیم نظریه او را با اتکاء به اندیشه فیلسوفان –بویژه فیلسوفان و متألهان مسلمان- مورد نقادی قرار دهیم. این نظریه از آن رهگذر که نوعی واقع‌گرایی اخلاقی است قابل توجه است؛ اما با پالش‌های عدیده‌ای روبرو است. عدم اثبات فرضیه داروین، عدم تضاد بین دین و اخلاق، سقوط در دام نسبیت، سقوط در دام جبرگرایی، ضعف‌های منطفی استدلال، عدم جامعیت و مانند آن برخی از نقدهای مهمی است که براین نظریه وارد است.

کلیدواژه‌ها [English]

  • اخلاق تکاملی
  • دین
  • علم
  • نظریه تکامل
  • داروین
  • داوکینز