کارکردهای اخلاقی عقل در روایات امامیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیات علمی پژوهشکده کلام اهل بیت پژوهشگاه قرآن و حدیث

2 دانشگاه قرآن و حدیث قم

10.22034/ethics.2024.51301.1663

چکیده

عقل انسان کاردکردهای ادراکی و عملی گوناکونی دارد. مکاتب فکری بشری کارکردهای مختلفی را برای عقل عملی بیان نموده‌اند. مسئله اصلی این پژوهش کشف کارکردهای عملی-اخلاقی عقل انسان بر اساس نصوص دینی است . در این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی نصوص دینی نتایج زیر حاصل شده است؛ عقل در ساحت حیات انسانی سه کارکرد عملی-اخلاقی دارد؛ 1. کشف الزم‌ها و ارزش‌های اخلاقی 2. حکم به بایستگی و شایستگی 3. انگیزش و مدیریت رفتاری و منشی. در ادراک الزام و ارزش گاه برای ارزیابی به ذات فعل و گاه به ارزش‌گذار خارجی نظر می‌کند. در کارکرد دوم، عقل به عنوان قانون‌گذار حکم به بایستگی و شایستگی می‌کند، فارغ از اینکه دیگران در مورد آن چه قضاوتی و یا خود آن فعل به ذاته چه ارزشی داشته باشد. در این کارکرد عقل ارزش افزوده‌ای برای فعل ایجاد می‌کند. کارکرد سوم عقل نیز مدیریت منش انسان است. مهمترین عنصر در مدیریت عقل عنصر «خیر» است که عقل با استفاده از آن تمام جنود درونی را سامان می دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

practical reason in traditions; discovery of obligation and value; The ruling on obligation and value; Behavior management

نویسندگان [English]

  • shaeban Nosrati 1
  • mohammad rokkaei 2
1 Scientific staff of Ahl al-Bayt Kalam Research Institute, Qur'an and Hadith Research Institute ​
2 Qom University of Quran and Hadith
چکیده [English]

The human mind has cognitive and practical functions. Human schools of thought have expressed different functions for practical reason. The main problem of this research is to discover the practical-ethical functions of human reason based on religious texts. In this article, the following results have been obtained with the descriptive and analytical method of religious texts; Reason has three practical-moral functions in the field of human life; 1. Discovery of moral requirements and values 2. Judgment on worthiness and competence 3. Motivation and behavioral and secretarial management. In the perception of obligation and value, sometimes it looks to the essence of the action and sometimes to the external valuer. In the second function, reason, as a lawgiver, rules on merit and merit, regardless of what other people judge about it or what value the act itself has. In this function, intellect creates an added value for the verb. The third function of reason is the management of human behavior. The most important element in the management of the mind is the "good" element, which is used by the mind to organize all the internal forces.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Practical wisdom
  • wisdom of wisdom
  • judgment of wisdom
  • necessity of wisdom
  • discovery of wisdom