چهار فضیلت اخلاقی متناظر در قرآن و تورات؛ بررسی ریشه‌شناختی و تطورات معنایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه قرآن و حدیث‌‌، قم‌‌، ایران.

چکیده

متون مقدّس ادیان ابراهیمی در بسیاری از مفاهیم با هم مشترک‌اند و این در موضوع اخلاق به نحو برجسته‌ای نمایان می‌شود. این مقاله بر چهار فضیلت اخلاقی در قرآن و تورات متمرکز خواهد بود که افزون بر پیوندهای ریشه‌شناختی، به جهت کاربست‌های معنایی نیز به صورت حداکثری متناظر هم هستند. این چهار ریشه فعلی عبارتند از: بِرّ (ברר/ḇrr) «نیکی»، زکو ـ زکی (זכה/zkh) «خلوص»، صِدق (צדק/ṣdq) «راستی» و طُهر (טהר/ṭhr) «پاکی». پس از مقدمه و بیان مسئله، مقاله متضمن چهار بخش، به ترتیب واژه‌های مذکور است. طبق یک الگوی تقریباً ثابت، ابتدا مباحث ریشه‌شناسی تاریخی ۔تطبیقی مطرح و از دورترین معنای حسّی تا تحولات معنایی واژه‌ها بررسی می‌شود و بعد از آن کاربست‌های معنایی مشترک - به ترتیب تاریخی - در تورات و قرآن آمده و در نهایت، در ضمن یک تحلیلِ معنایی پیوند آنها را بررسی شده است. بخش نتیجه‌گیری نیز به جمع‌بندی کلی، سِیر مباحث و برخی بایسته‌های پژوهشی اختصاص یافته است. 



 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Four Corresponding Ethical Virtues in the Quran and the Torah: An Etymological and Semantic Analysis

نویسنده [English]

  • Heidar Eyvazi
Assistant Professor, Quran and Hadith Research Center, Qom, Iran
چکیده [English]

The sacred texts of Abrahamic religions share numerous common concepts, particularly in the realm of ethics. This article focuses on four ethical virtues in the Quran and the Torah that exhibit not only etymological connections but also significant semantic parallels in their application. These four root-based virtues are: Birr (ברר/ḇrr) "Goodness," Zakah/Zaki (זכה/zkh) "Purity," Sidq (צדק/ṣdq "Truthfulness," and Tuhur (טהר/ṭhr) "Cleanliness."Following the introduction and problem statement, the article is structured into four main sections, each dedicated to one of these virtues. Using a consistent framework, the study first examines the historical and comparative etymology of each term, tracing their evolution from their earliest sensory meanings to their later semantic developments. Subsequently, the shared semantic applications of these terms in the Torah and the Quran are analyzed chronologically. Finally, the article provides a semantic analysis of their interconnections. The conclusion summarizes the discussions, outlines the progression of the study, and highlights potential areas for future research.


 

 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ethics and Religion
  • Torah Ethics
  • Quranic Ethics
  • Birr
  • Zakah
  • Sidq
  • Tuhur

مراجع

فهرست منابع
* قرآن کریم. (ترجمۀ محمدمهدی فولادوند). (1418ق). تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
 
ابن درید، محمد بن حسن. (1988م). جمهرة اللغة. بیروت: دار العلم للملایین.
ابن سیده، علی بن اسماعیل. (1421ق). المحکم والمحیط الأعظم. (تصحیح: عبدالحمید هنداوی). بیروت: دار الکتب العلیمة.
ابن سیده، على بن اسماعیل. (بی تا). ‏ المخصّص. بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن فارس، احمد. (1404ق). معجم مقاییس اللغة. (تحقیق: عبدالسلام محمد هارون). قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ازهرى، محمد بن احمد. (1421ق). تهذیب اللغة. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ایزوتسو توشیهیکو. (1378). مفاهیم اخلاقی ۔ دینی در قرآن مجید. (ترجمه: فریدون بدره‌ای). تهران: فروزان.
جفری، آرتور. (1395). واژه‌های دخیل در قرآن. (ترجمه: فریدون بدره‌ای). تهران: توس.
حییم، سلیمان. (1360). فرهنگ عبری ـ فارسی. تهران: انجمن کلیمیان.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد. (1412ق). معجم مفردات الألفاظ القرآن. بیروت: دار القلم.
راینهارت، کِوین. (1392). اخلاق و قرآن. دائرة المعارف قرآن. (ترجمه: مهرداد عباسی). تهران: حکمت.
طباطبایی، محمدعلی (مهرداد)؛ مهدوی راد محمدعلی. (1397). تاریخ انگارۀ تحریف بایبل. مجلۀ تاریخ اسلام، 19 (74)، 137ـ 180.
عیوضی، حیدر. (1399). تکامل یک تصویر در زبانهای سامی: از متون اکدی ۔آرامی تا قرآن. مجله آینه پژوهش، 31 (182)، 35ـ 48.
عیوضی، حیدر. (1402). فرهنگ تطبیقی قرآن و تورات: ریشه‌های فعلی و واژه‌های مشترک عربی ـ عبری. قم: پژوهشگاه قرآن و حدیث.
فراهیدی، خلیل بن احمد. (1409ق). کتاب العین. قم: هجرت.
کتاب مقدّس، ترجمۀ قدیم. (2002م). لندن: انتشارات ایلام.
مشکور، محمدجواد. (1357). فرهنگ تطبیقی عربی با زبان‌های سامی و ایرانی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
هدایت، شهرام. (1384). بررسی زبان‌شناختی واژه‌هایی از قرآن کریم. (چاپ اول). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
 
Botterweck, G. J., Ringgren, H., Fabrey, H.-J., & Gzella, H. (Eds.). (1997-2018). Theological dictionary of the Old Testament. Michigan: William B. Eerdmans Publishing.
Harris, R. L., Archer, G. L., Jr., & Waltke, B. K. (1980). Theological wordbook of the Old Testament. Chicago: The Moody Bible Institute.
Jastrow, M. (1903). A dictionary of the Targumim, the Talmud Babli and Yerushalimi, and the midrashic literature. London: Luzac & Co.
Koehler, L., & Baumgartner, W. (1958). Lexicon in Veteris Testamenti libros. Leiden: Brill.
Nöldeke, T. (1910). Neue Beiträge zur semitischen Sprachwissenschaft. Strassburg: Karl J. Trübner.
Onkelos Leviticus. (2009). In Sifsei Chachomim Chumash. Metsudah Publications. https://www.sefaria.org/Onkelos_Leviticus.12.7?lang=bi&with=all&lang2=en
Zammit, M. R. (2002). A comparative lexical study of Quranic Arabic. Leiden: Brill.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار