بررسی معیار فعل اخلاقی از دیدگاه آیة اللّه سید علی خامنه‌‌ای (مُد ظِلّه العالی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی، دانشگاه قرآن و حدیث، قم، ایران.

2 استاد دانشگاه قران و حدیث، قم، ایران

چکیده

به جهت تنظیم نظامات موجود در جامعه، شایسته است که نظریه اخلاقی بنیادینی بر مبنای نظام فکری رهبر معظم انقلاب، به عنوان راهبر جامعه تعریف شود. با بررسی بیانات، نامه‌ها، پیام‌ها و دیگر منشورات موجود از مقام معظم رهبری ناظر به اخلاق، به عنوان منابع این تحقیق، به این نکته پی می‌بریم که معیار اخلاقی از دیدگاه ایشان واجد ویژگی‌های متفاوت با معیارهای رایج اخلاق هنجاری است. تنوع و تکثر در معیار، متناسب با وُسع و توانمندی فاعل اخلاقی و همچنین وجود مراتب در معرفی معیار اخلاقی به مخاطبین، از جمله این ویژگی‌هاست. از دیدگاه معظّم له، هر کس متناسب با وسع و میزان رشد یافتگی اخلاقی خود، معیاری از معیارهای اخلاق هنجاری رایج را اخذ کرده و بر طبق آن عمل خواهد کرد. توصیه‌های اخلاقی متفاوت ایشان به صنوف گوناگون، از مویّدات این دیدگاه بوده و سبب تنوع در ارائه نسخه‌های اخلاقی در مقام برنامه‌‌ریزی و اداره جامعه خواهد شد.



 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Criterion for Moral Action in the Thought of Ayatollah Seyyed Ali Khamenei

نویسندگان [English]

  • Majid Hedayat shodeh 1
  • Hadi Sadeqi 2
1 Ph.D. Candidate in Islamic Studies (Teaching of Islamic Teachings), University of Qoran and Hadith, Qom, Iran.
2 Professor, University of Qoran and Hadith, Qom, Iran
چکیده [English]

To structure the moral foundations of society, it is essential to formulate a fundamental ethical theory grounded in the intellectual framework of the Supreme Leader of the Islamic Republic. Drawing on an extensive analysis of Ayatollah Khamenei’s speeches, letters, messages, and published ethical discourses, this study reveals that his conception of moral criteria differs considerably from conventional normative ethical theories. One of the defining features of this perspective is its contextual flexibility: ethical standards are shaped by the agent's individual capacity and moral development, and they are conveyed in graduated forms depending on the audience. According to his view, each person adopts moral standards in proportion to their ethical maturity and existential capabilities, and acts accordingly. The diversity of his moral guidance directed toward various social groups further supports this view and points to a pluralistic approach in crafting ethical frameworks suitable for societal planning and governance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Moral Action Criterion
  • Agent Capacity
  • Normative Ethical Theories
  • Truth Criterion
  • Supreme Leader of the Islamic Republic
فهرست منابع
بهمنی، سعید. (۱۳۸۸). معیار پژوهش‌های قرآنی. فصلنامه پژوهش‌های قرآنی، ۱۵(۵۷)، ۱۴۲–۱۷۵.
پالمر، مایکل. (۱۳۹۶). مسائل اخلاقی. (ترجمه: علیرضا آل‌بویه). تهران: انتشارات سمت.
جوادی آملی، عبدالله. (۱۳۹۰). ادب قاضی در اسلام (چاپ اول). قم: مرکز نشر اسراء.
‌حسینی خامنه‌ای، سید علی. ‏‏(۱۳۶۸ب). بیانات در خطبه‌های نماز جمعه، ۸/۲/۶۸. بازیابی شده در تاریخ ۱۹/۱۱/۱۴۰۱، از https: //khl.ink/f/20689
‌حسینی خامنه‌ای، سید علی. ‏‏(۱۳۷۰الف). بیانات در خطبه‌های نماز جمعه، ۱۶/۱/۷۰. بازیابی شده در تاریخ ۱/۲/۱۴۰۳، از https: //khl.ink/f/2438
‌حسینی خامنه‌ای، سید علی. ‏‏(۱۳۷۰ب). بیانات در دیدار مسئولان وزارت امور خارجه، ۱۸/۴/۷۰. بازیابی شده در تاریخ ۲/۴/۱۴۰۲، از https: //khl.ink/f/2471
‌حسینی خامنه‌ای، سید علی. ‏‏(۱۳۷۰ج). بیانات در خطبه‌های نماز جمعه، ۵/۷/۷۰. بازیابی شده در تاریخ ۴/۶/۱۴۰۱، از https: //khl.ink/f/2497
‌حسینی خامنه‌ای، سید علی. ‏‏(۱۳۷۰د). بیانات در دیدار جمعی از مداحان، ۵/۱۰/۷۰. بازیابی شده در تاریخ ۸/۱۱/۱۴۰۲، از https: //khl.ink/f/2537
‌حسینی خامنه‌ای، سید علی. ‏‏(۱۳۷۲). بیانات در دیدار ورزشکاران جانباز، ۲۹/۴/۷۲. بازیابی شده در تاریخ ۴/۱۱/۱۴۰۱، از https: //khl.ink/f/4009
‌حسینی خامنه‌ای، سید علی. ‏‏(۱۳۷۴الف). بیانات در دیدار اعضای شورای فرهنگ عمومی استان‌ها، ۱۹/۴/۷۴. بازیابی شده در تاریخ ۵/۴/۱۴۰۲، از https: //khl.ink/f/2759
‌حسینی خامنه‌ای، سید علی. ‏‏(۱۳۷۴ب). بیانات در دیدار جمعی از روحانیون، ۲۷/۱۰/۷۴. بازیابی شده در تاریخ ۹/۱۰/۱۴۰۲، از https: //khl.ink/f/2781
‌حسینی خامنه‌ای، سید علی. ‏‏(۱۳۷۹). بیانات در خطبه‌های نماز جمعه، ۲۶/۱۲/۷۹. بازیابی شده در تاریخ ۷/۹/۱۴۰۱، از https: //khl.ink/f/3057
‌حسینی خامنه‌ای، سید علی. ‏‏(۱۳۸۵الف). بیانات در دیدار جمعی از کارگردانان سینما و تلویزیون، ۲۳/۳/۸۵. بازیابی شده در تاریخ ۱۲/۸/۱۴۰۲، از https: //khl.ink/f/3342
‌حسینی خامنه‌ای، سید علی. ‏‏(۱۳۸۷). خطبه‌های نماز عید سعید فطر، ۱۰/۷/۸۷. بازیابی شده در تاریخ ۲/۴/۱۴۰۲، از https: //khl.ink/f/3902
‌حسینی خامنه‌ای، سید علی. ‏‏(۱۳۸۹الف). بیانات در دیدار دانشجویان در یازدهمین روز ماه رمضان، ۳۱/۵/۱۳۸۹. بازیابی شده در تاریخ ۴/۲/۱۳۹۹، از https: //khl.ink/f/9925
‌حسینی خامنه‌ای، سید علی. ‏‏(۱۳۹۲). طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن (چاپ اول). قم: انتشارات مؤسسه ایمان جهادی.
‌حسینی خامنه‌ای، سید علی. ‏‏(۱۳۹۲). گزیده احادیث مکارم الاخلاق (چاپ دوم). تهران: انتشارات انقلاب اسلامی.
‌حسینی خامنه‌ای، سید علی. ‏‏(۱۳۹۷). دیدار سفرا و مسئولان وزارت امور خارجه، ۳۰/۴/۹۷. بازیابی شده در تاریخ ۷/۱۱/۱۳۹۹، از https: //khl.ink/f/40156
‌حسینی خامنه‌ای، سید علی. ‏‏(۱۳۹۸). بیانات در دیدار جمعی از فرماندهان سپاه، ۱۰/۷/۱۳۹۸. بازیابی شده در تاریخ ۹/۱۱/۱۴۰۰، از https: //khl.ink/f/43632
‌حسینی خامنه‌ای، سید علی. ‏‏(۱۴۰۱). دیدار خانواده و اعضای ستاد بزرگداشت شهید حاج قاسم سلیمانی، ۱۱/۱۰/۱۴۰۱. بازیابی شده در تاریخ ۲۰/۳/۱۴۰۲، از https: //khl.ink/f/51635
خزاعی، زهرا. (۱۳۸۰). اخلاق فضیلت‌مدار. دو فصلنامه نامه مفید، ۲۸، ۷–۳۲.
دبیری، احمد. (۱۳۸۹). فضیلت‌گرایی در اخلاق. دو فصلنامه معرفت اخلاقی، ۲(۱)، ۵–۲۲.
دهخدا، علی‌اکبر. (۱۳۷۷). لغت‌نامه دهخدا (چاپ دوم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
صادقی، هادی. (۱۳۹۷). فلسفۀ اخلاق در دایرۀ عقل و دین (چاپ اول). قم: انتشارات طه.
صالحی ساداتی، سید علیرضا؛ جوادی، محسن. (۱۳۹۷). فلسفۀ اخلاق استاد جوادی آملی. فصلنامه اخلاق وحیانی، ۸(۱)، ۴۷–۶۸.
عبداللهی، یحیی؛ محمدی، علی. (۱۳۹۳). بررسی نظریه فلسفۀ اخلاق آیت‌الله مصباح یزدی و نسبت آن با «توحید». فصلنامه اخلاق وحیانی، ۲(۶)، ۲۵–۵۹.
عمید، حسن. (۱۳۵۴). فرهنگ فارسی (چاپ نهم). تهران: نشر جاویدان.
غزالی، محمد. (۱۴۰۹ق). الاقتصاد فی الاعتقاد (چاپ اول). بیروت: دار الکتب العلمیة.
فرانکنا، ویلیام کی. (۱۳۸۳). فلسفۀ اخلاق (ترجمه: هادی صادقی). قم: کتاب طه.
قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا؛ درگاهی، حسین. (۱۳۸۲). تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب (ج ۵). قم: انتشارات دار الغدیر.
کانت، ایمانوئل. (۱۳۹۷). بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق (ترجمه: حمید عنایت و علی قیصری؛ چاپ دوم). تهران: خوارزمی.
کلینی، محمد بن یعقوب. (۱۳۹۱). اصول کافی (ترجمه: حسین استادولی؛ ج ۲، چاپ دوم). تهران: انتشارات دارالثقلین.
کمپبل، ریچموند. (۱۳۸۰). خودگروی (ترجمه: امیر خواص). در لارنس بکر (ویراستار)، مجموعه مقالات فلسفۀ اخلاق. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مجلسی، محمدباقر (علامه مجلسی). (۱۴۰۳ق). بحار الانوار (ج۶۷). بیروت: مؤسسة الوفاء.
مجلسی، محمدتقی. (۱۴۰۶ق). روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه (تصحیح: حسین موسوی کرمانی و علی پناه اشتهاردی؛ چاپ دوم). قم: مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانپور.
مدنی، علیخان بن احمد. (۱۴۰۹ق). ریاض السالکین فی شرح صحیفة سید الساجدین(ع) (تصحیح: محسن حسینی امینی؛ ج ۳). قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی.
مصباح یزدی، محمدتقی. (۱۳۸۴). اخلاق در قرآن. قم: انتشارات مؤسسه امام خمینی(ره).
مصباح یزدی، محمدتقی. (۱۳۸۲). فلسفۀ اخلاق (تحقیق: احمد حسین شریفی). تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
میل، جان استوارت. (۱۳۹۰). فایده‌گرایی (ترجمه: مرتضی مردی‌ها؛ چاپ دوم). تهران: نشر نی.
هابز، توماس. (۱۳۸۷). لویاتان (ویرایش و مقدمه: سی. بی. مک‌فرسون؛ ترجمه: حسین بشیریه؛ چاپ اول). تهران: نشر نی.