صورت‌بندی الگوی مطلوب در نسبت اخلاق با ‌هوش مصنوعی با تأکید بر مبانی اخلاقی علامه مصباح یزدی (ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه فلسفه فیزیک، دانشگاه باقرالعلوم (ع)، قم، ایران.

2  دانشجوی دکتری، گروه فلسفه اسلامی، دانشگاه باقرالعلوم (ع)، قم، ایران.

چکیده

با وجود تحولات اساسی در زمینه‌های مختلف زندگی انسان که محصول پیشرفت‌های اخیر ‌هوش مصنوعی است، آسیب‌پذیری جامعه و افراد در برابر تهدیدات این فناوری، به‌ویژه خودمختاری و استقلال روز افزون آن در تصمیم‌سازی‌ها، دغدغه‌های بسیاری در مورد پیامدهای اخلاقی در دو سطح طراحی و تعامل با آن ایجاد کرده و موضع‌گیری‌های متفاوتی در مواجهه با آن شکل گرفته است. در این تحقیق با روش توصیفی۔ تحلیلی با تأکید بر سطح «اخلاق با طراحی» به عنوان یکی از سطوح نسبت اخلاق با ‌هوش مصنوعی که ناظر به مرحلۀ طراحی و پیاده‌سازی نظریه‌های اخلاقی در ماشین است، می‌توان دیدگاه اخلاقی علامه مصباح را با تأکید بر مبانی و تمایزات خاصی که دارد ذیل نظریه «تعادل تأملی» و در سطح «اخلاق با طراحی» ذیل رویکرد «تلفیقی» در میان رویکردهای رایج موجود صورت‌بندی کرد. مبنای نظام اخلاقی ایشان بر پایه «غایت‌گرایی قُرب الهی» مستلزم این است که از اخلاق با طراحی برای ارتقای اخلاق انسانی و کسب کمال نهایی به عنوان یک ابزار مصنوع، استفاده کرد و اخلاق ‌هوش مصنوعی را بر مبنای «غایت‌گرایی زمینه‌ساز کمال» صورت‌بندی کرد.




 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Formulating an Ideal Model for the Relationship Between Ethics and Artificial Intelligence: Emphasizing the Ethical Foundations of Allama Misbah Yazdi

نویسندگان [English]

  • Rezvan Hamani 1
  • Mostafa Mokhtari 2
1 PhD candidate, Department of Philosophy of Physics, Baqir al-Olum University, Qom, Iran
2 PhD candidate, Department of Islamic Philosophy, Baqir al-Olum University, Qom, Iran.
چکیده [English]

Recent advancements in artificial intelligence (AI) have transformed various aspects of human life, yet the increasing autonomy of AI in decision-making raises significant ethical concerns about its societal and individual impacts, particularly in the realms of design and interaction. This study employs a descriptive-analytical method to explore the relationship between ethics and AI, focusing on the level of "ethics by design," which pertains to the integration of ethical theories into the design and implementation of AI systems. Drawing on the ethical perspective of Allama Misbah Yazdi, characterized by distinct principles, this research situates his views within the framework of "reflective equilibrium" and adopts an "integrative" approach to "ethics by design" among prevailing methodologies. Grounded in the principle of "divine proximity-oriented teleology," Misbah’s ethical system advocates using ethics by design as a tool to enhance human morality and achieve ultimate perfection. Accordingly, AI ethics should be formulated based on a "teleology that fosters perfection."


کلیدواژه‌ها [English]

  • AI ethics
  • divine proximity-oriented teleology
  • teleology
  • Mohammad-Taqi Misbah Yazdi

مراجع

فهرست منابع

جمشیدیها، غلامرضا؛ عبادی، زینب. (1399). بررسی عقلانیت ارزش‌شناختی و چگونگی حصول آن در اندیشه ماکس وبر«تجزیه و تحلیل منطقه خاکستری»، مجله جامعه‌شناسی ایران. ش  3، ص24۔58.
ربّانی گلپایگانی، علی. (1383). مدرنیته و عقلانیت. مجله تخصصی کلام اسلامی، ش 48، ص 39 ۔ 58.
عبدخدایی، زهره و توحیدی، نسیم و کریمی واقف، نرگس و براتی، محمد. (۱۴۰۰). هوش سفید؛ از اخلاق ماشینی تا ماشین اخلاقی. تهران: مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
فرندنبرگ جی؛ سیلورمن، گوردن. (۱۴۰۰)، علوم شناختی: مقدمه‌‌ای بر مطالعه ذهن. (ترجمه: محسن افتاده حال  و دیگران، چاپ سوم). تهران: مؤسسه آموزشی پژوهشی صنایع دفاعی.
مصباح یزدی، محمد تقی. (۱۳۹۴الف). نقد و بررسی مکاتب اخلاقی. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
مصباح یزدی، محمدتقی. (۱۳۹۴ب). فلسفۀ اخلاق. (تحقیق و نگارش: احمد حسین شریفی). قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى (ره).
Allen, C., Smit, I., & Wallach, W. (2005). Artificial Morality: Top-down, Bottom-up, and Hybrid Approaches. Ethics and Information Technology, 7(3), 149–155. https://doi.org/10.1007/s10676-006-0004-4
Aristotle. (n.d.). Nicomachean ethics (W. D. Ross, Trans.). MIT Classics. Available at: https: //classics.mit.edu/Aristotle/nicomachaen.2.ii.html.
Brey, P., & Dainow, B. (2023). Ethics by design for artificial intelligence. AI and Ethics. Advance online publication. https://doi.org/10.1007/s43681-023-00345-3
Dignum, V. (2018). Ethics in artificial intelligence: Introduction to the special issue. Ethics and Information Technology, 20(1), 1–3. 
Giarmoleo, F. V., Ferrero, I., Rocchi, M., & Pellegrini, M. M. (2024). What ethics can say on artificial intelligence: Insights from a systematic literature review. Business and Society Review. Advance online publication.
‏‏Govindarajulu, N. S., & Bringsjord, S. (2017). On Automating the Doctrine of Double Effect. Rensselaer Polytechnic Institute. Troy, NY, Proceedings of the Twenty-Sixth International Joint Conference on Artificial Intelligence (IJCAI-17), Pages 4722-4730.
Hagendorff, T. (2020). The Ethics of AI Ethics: An Evaluation of Guidelines.Springer: Minds and Machines. Journal for Artificial Intelligence. Philosophy and Cognitive Scienc. Volume 30, pages 99–120.
Leikas, J., Koivisto, R., & Gotcheva, N. (2019). Ethical framework for designing autonomous intelligent systems. Journal of Open Innovation: Technology, Market, and Complexity, 5(1), 18.
Lin, P., Abney, K., & Bekey, G. A. (Eds.). (2012). Robot ethics: The ethical and social implications of robotics. MIT Press.
O’Doherty, J. P., Lee, S. W., & McNamee, D. (2015). The structure of reinforcement-learning mechanisms in the human brain. Current Opinion in Behavioral Sciences, 1, 94–100.
Osasona, F., Ogunbiyi, O., & Adebayo, A. (2024). Reviewing the ethical implications of AI in decision making processes. International Journal of Management & Entrepreneurship Research, 6(2), 322–335.
Picard, R. W. (1995). Affective Computing. MIT Press. Cambridge. MA.
Russell, S. J., & Norvig, P. (2003). Artificial intelligence: A modern approach (2nd ed.). Prentice Hall.
Tolmeijer, S., Kneer, M., Sarasua, C., Christen, M., & Bernstein, A. (2020). Implementations in machine ethics: A survey. ACM Computing Surveys, 53(6), Article 132. 
Wallach, W., & Allen, C. (2009). Moral Machines: Teaching Robots Right from Wrong, Oxford University Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار