طراحی الگوی اخلاق حرفه‌ای حسابداری با تأکید بر اندیشه فیلسوفان منتخب مسلمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری، گروه حسابداری، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی. قم، ایران.

2 استادیار گروه حسابداری، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی. قم، ایران.

چکیده

اخلاق حرفه‌ای در حسابداری یکی از پایه‌های اصلی شفافیت مالی، اعتماد اجتماعی و پیشگیری از فساد به شمار می‌آید. با توجه به چالش‌هایی همچون تضاد منافع، تحریف اطلاعات، نیاز به الگویی جامع در این حوزه بیش از پیش احساس می‌شود. پژوهش حاضر با هدف ارائه الگویی نوین از اخلاق حرفه‌ای در حسابداری، به بازخوانی دیدگاه‌های سه فیلسوف برجستۀ اسلامی (خواجه نصیرالدین طوسی، علامه طباطبایی و شهید مطهری) پرداخته است. با استفاده از روش تحلیل محتوا و پس از بررسی ۱,۴۱۳ مقاله در سه حوزه فلسفه و کلام، علوم تربیتی و اخلاق، در نهایت، ۵۶ مقاله مرتبط برای استخراج مبانی نظری انتخاب شد. یافته‌ها نشان می‌دهد الگوی پیشنهادی صرفاً به بعد فنی حسابداری محدود نبوده و بر اصولی چون صداقت، عدالت، شفافیت، مسئولیت‌پذیری و امانت‌داری تأکید دارد. این الگو حسابداری را فراتر از یک فعالیت حرفه‌ای، به مثابه تعهدی انسانی، اجتماعی و اخلاقی معرفی می‌کند که می‌تواند با تقویت اعتماد عمومی، ارتقای شفافیت سازمانی و پیشگیری از فساد، بنیانی پایدار برای نظام‌های مالی سالم در جوامع فراهم آورد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Designing a Model of Professional Accounting Ethics Based on the Perspectives of Selected Muslim Philosophers

نویسندگان [English]

  • Yaser Sadeghi 1
  • Mojgan Safa 2
  • Reza Gholami-Jamkarani, 2
  • Seyyed Abbas Borhani 2
1 PhD Candidate, Department of Accounting, Qo.C., Islamic Azad University, Qom, Iran
2 Assistant Professor, Department of Accounting, Qo.C., Islamic Azad University, Qom, Iran
چکیده [English]

Professional ethics in accounting is fundamental to financial transparency, public trust, and corruption prevention. Challenges such as conflicts of interest and information distortion underscore the need for a comprehensive ethical model. This study designs a novel framework for accounting ethics by examining the works of three prominent Islamic philosophers: Nasir al-Din al-Tusi, Allama Tabatabai, and Morteza Motahhari. Using content analysis, 56 relevant articles were selected from 1,413 publications in philosophy, theology, education, and ethics. The proposed model extends beyond technical accounting, emphasizing principles such as honesty, justice, transparency, accountability, and trustworthiness. It redefines accounting not merely as a technical profession but as a human, social, and ethical commitment. By strengthening public trust, enhancing organizational transparency, and preventing corruption, this model provides a sustainable foundation for healthy financial systems.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Professional Ethics
  • Accounting
  • Islamic Philosophers
  • Justice
  • Financial Transparency
  • Accountability.Content

مراجع

  • قرآن کریم
  • حسامی‌فر، ر. (۱۳۹۷). اخلاق دینی در اندیشه استاد مطهری.فصلنامه معرفت اخلاقی، ۹(۳۲)، ۸۱–۱۰۲. https://doi.org/10.30471/pe.2018.6761
  • خلیلی، م. (۱۳۹۰). اخلاق توحیدی از دیدگاه علامه طباطبایی.معرفت اخلاقی، ۵(۱۵)، ۹۷–۱۱۶. https://doi.org/10.30471/pe.2011.7061
  • دیباکیا پریا، شکری چشمه سبزی اعظم، مرادزاده فرد مهدی. تاثیر آگاهی و قضاوت اخلاقی حسابداران در تمایل به گزارش تخلفات مالی با تاکید بر نقش تعدیل‌گر شدت اخلاقی درک شده. دو فصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری. ۱۴۰۰; ۶ (۱۲) :۱۶۸-۲۱۲
  • طباطبایی، س. م. ح. (1363)تفسیر المیزان (جلد ۳). قم: بنیاد علمی و فرهنگی علامه طباطبایی.
  • طباطبایی، س.م. (۱۴۰۹ق).نهایه‌الحکمه. قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
  • طوسی، خواجه نصیرالدین (۱۳۷۳. اخلاق ناصری. ترجمه و تصحیح مجتبی مینوی و علینقی منزوی. تهران: انتشارات خوارزمی.
  • طوسی، خواجه نصیرالدین. (۱۳۹۵). "نصایح و آموزه‌های اخلاقی خواجه نصیرالدین طوسی". تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • طوسی، ن. (۱۳۷۹).اخلاق ناصری (ج ۱ و ۲). تهران: بنیاد فرهنگی هاد.
  • عاشوری‌کیسمی، م. ع., ؛ پرویزی، م. (۱۳۹۷). اخلاق از منظر علامه طباطبائی (ره) و توماس آکویناس. اندیشه علامه طباطبایی (5)، ۷۳–۹۶.
  • عباس‌زاده، س. (۱۳۹۷).روش‌های پژوهش کیفی در علوم رفتاری. تهران: انتشارات روان.
    اخوان، م.، و مهاجر، ف. (۱۳۹۹). مبانی و روش‌های پژوهش کیفی در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: انتشارات سمت.
  • فرامرز قراملکی، احد. (۱۳۸۸). مبانی اخلاق حرفه‌ای (چاپ سوم). تهران: نشر سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
  • فرامرز قراملکی، احد، (1388). درآمدی بر اخلاق حرفه‎ای ، چاپ دوم، تهران: انتشارات سرآمد.
  • فرهادی نژاد محسن، خروتی ملیحه. (۱۳۹۹). واکاوی پدیدارشناسانۀ رفتارهای غیر اخلاقی در سازمان. اخلاق در علوم و فناوری. ۱۵ (۴) :۹۶-۱۰۳ .20.1001.1.22517634.1399.15.4.14.6 /https://doi.org
  • کلبادی‌نژاد، ع.، و قدیری‌جاوید، ل. (۱۳۹۵). بررسی دیدگاه علامه طباطبایی (ره) درباره معرفت نفس و رابطه آن با تهذیب و اخلاق. اندیشه علامه طباطبایی،۲ (1)، ۲۹–۴۸.  https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1570674
  • کیانی، م.، و بختیارنصرآبادی، م.ر. (۱۳۹۰). اهداف، اصول و روش‌های تربیت اخلاقی از دیدگاه خواجه نصیرالدین طوسی.پژوهش‌های اخلاقی، ۴(۱۰)، ۵۷–۷۶. https://doi.org/10.22091/2011.1306
  • محسن زاده گلفزانی، مریم، خدادادی، محسن، و رضائی پیته نوئی، یاسر. (1403). فراترکیب عوامل موثر در رفتار اخلاقی حسابرسان برای حفظ اعتماد عمومی به حرفه. مطالعات حسابداری و حسابرسی، ()، -. doi: 10.22034/iaas.2023.398267.1472
  • مسعود، امید، (1380). اخلاق شناسی علامه طباطبایی، نشریه: نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی (تبریز)، دوره 44، شماره 179-178، ص 70-45.
  • مطهری، م. (بی‌تا).(1372). فلسفه اخلاق. تهران: انتشارات صدرا.
  • مطهری، م. (بی‌تا).مسئله‌شناسی اخلاق اسلامی. تهران: انتشارات صدرا.
  • مطهری، مرتضی. (۱۳۸۰. انسان و سرنوشت. انتشارات صدرا.

 

Refrence

  • American Institute of Certified Public Accountants (AICPA). (2021). Code of Professional Conduct. AICPA.
  • (2009). Nicomachean Ethics (W. D. Ross & L. Brown, Trans.). Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/oseo/instance.00253915
  • Bentham, J. (1789). An Introduction to the Principles of Morals and Legislation. Oxford: Clarendon Press. https://doi.org/10.1093/oseo/instance.00077220
  • Brenkert, G. G. (2019). Mind the gap! The challenges and limits of (global) business ethics. Journal of Business Ethics, 155(4), 917–930. https://doi.org/10.1007/s10551-018-3902-6
  • Copeland, M. (2005). Socratic Circles: Fostering Critical and Creative Thinking in Middle and High School (1st ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781032682396
  • Duska, R. F., Duska, B. S., & Ragatz, J. A. (2011). Accounting ethics (2nd ed., vol. 1, pp. 69–70). Wiley-Blackwell. https://doi.org/10.1002/9781444395907
  • Duska, R., Duska, B. S., & Ragatz, J. A. (2011). Accounting Ethics (2nd ed.). Wiley-Blackwell. https://doi.org/10.1002/9781119206223
  • Fisher, C., & Lovell, A. (2009). Business ethics and values: Individual, corporate and international perspectives (3rd ed.). Pearson Education. https://doi.org/10.1017/CBO9780511809588
  • International Federation of Accountants (IFAC). (2021). Handbook of the Code of Ethics for Professional Accountants. IFAC.
  • International Federation of Accountants (IFAC). (2022). Handbook of the International Code of Ethics for Professional Accountants. IFAC.
  • International Federation of Accountants. (2020). International Code of Ethics for Professional Accountants (including International Independence Standards). IESBA. https://doi.org/10.6084/m9.figshare.13360703.v1
  • Kant, I. (1998). Groundwork of the Metaphysics of Morals (M. Gregor, Trans.). Cambridge University Press. (Original work published 1785).
  • Mill, J. S. (1861). Utilitarianism. London: Parker, Son, and Bourn. https://doi.org/10.1037/12259-000
  • Neuendorf, K. A. (2002). The content analysis guidebook. Thousand Oaks, CA: Sage Publications. https://doi.org/10.4135/9781412983488
  • Sandelowski, M., & Barroso, J. (2007). Handbook for Synthesizing Qualitative Research. Springer.
  • Yunanda RA, Abd. Majid NB (2011). The Contribution of Islamic towards ethical accounting practices. Issues in Social and Environmental Accounting 5(1): 124-137.
  • Yusof, M. A. M., & Othman, R. (2013). Ethics and integrity in Malaysian public sector: An overview. Journal of Modern Accounting and Auditing, 9(11), 1471–1479. https://doi.org/10.17265/1548-6583/2013.11.004

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار